Strefa pacjenta

„Strefa pacjenta” to swoiste kompendium wiedzy na temat leczenia ortodontycznego. Znajdziecie tu Państwo szereg przydatnych informacji dotyczących poszczególnych etapów leczenia wraz z cennymi zaleceniami, których należy przestrzegać „przed” i „po” wykonanym zabiegu.

Na pierwszej wizycie lekarz przeprowadza dokładny wywiad (kwestionariusz). Szczegółowo omawiany jest powód zgłoszenia się do ortodonty oraz oczekiwania co do leczenia. Po badaniu ortodonta może wstępnie określić wadę i w typowych przypadkach nakreślić plan leczenia. Jednak do postawienia ostatecznej diagnozy potrzebny jest komplet dokumentacji. Składają się na nią: zdjęcia cyfrowe twarzy i zębów, modele gipsowe oraz zdjęcia rentgenowskie. W celu wykonania modeli pobierane są wyciski masą alginatową. Przygotowujemy również skierowanie na rtg – pantomogram oraz zdjęcie boczne głowy.

Plan leczenia dopasowujemy do każdego pacjenta indywidualnie. Na podstawie wykonanej dokumentacji, lekarz przedstawia możliwości leczenia. Czasami istnieje kilka rozwiązań, dlatego bardzo ważne jest omówienie wszystkich „za” i „przeciw” różnych wariantów. To jest właśnie czas na rozwianie wszelkich wątpliwości. Decyzję o wyborze określonej drogi leczenia podejmujemy wspólnie z pacjentem, biorąc pod uwagę różne czynniki. Na tym etapie jesteśmy w stanie określić przybliżony czas leczenia oraz wybieramy rodzaj aparatu.

Jest to jedna z dłuższych wizyt w czasie leczenia. Trwa ok. 45-60 minut. Założenie aparatu jest bezbolesne. Zaczyna się od dokładnego wyczyszczenia powierzchni zębów specjalną pastą, na których naklejane będą zamki. Precyzyjne przyklejenie zamków do powierzchni zębów ma bardzo istotne znaczenie dla przebiegu leczenia i efektu końcowego. Po utwardzeniu kleju pozostaje dobranie odpowiedniego łuku oraz ligatur elastycznych.

Czego należy spodziewać się po założeniu aparatu? Samo założenie aparatu jest bezbolesne, ale tuż po założeniu łuku pacjent może miec uczucie „napięcia” na zębach. Po paru godzinach może pojawić się ból przy nagryzaniu, który mija po 2-3 dniach. Zdarza się, że zamki aparatu obcierają śluzówkę warg i policzków. W takiej sytuacji należy przykleić wosk na zamki, które przeszkadzają. Po pewnym czasie śluzówka przyzwyczaja się i problem znika. W razie słabszego gojenia się śluzówkę należy posmarować Solcoserylem – jest to żel ułatwiający gojenie, dostępny bez recepty.

Bardzo ważne w czasie leczenia ortodontycznego jest dokładne szczotkowanie zębów po każdym posiłku. Zaleganie resztek jedzenia sprzyja powstawaniu odwapnień na szkliwie, a nawet próchnicy i zapaleniu dziąseł. Na rynku jest dostępnych wiele akcesoriów ułatwiających czyszczenie: specjalnie wyprofilowane szczoteczki do mycia zębów w aparacie, szczoteczki międzyzębowe ułatwiające czyszczenie między zamkami, specjalne nici dentystyczne (Super Floss), płukanki do ust, irygatory. Warto skorzystać z tych udogodnień i wyrobić sobie nawyk posiadania szczoteczki w torbie lub plecaku.

Istotne są również zalecenia dietetyczne. Trzeba unikać wszystkich słodkich i oblepiających zęby pokarmów. Jeśli jednak mamy ochotę na coś słodkiego, to najlepiej sobie pozwolić na łakomstwo po jednym z głównych posiłków, przed myciem zębów. Niektóre pokarmy tj. orzechy, twarde owoce, mogą powodować odklejanie się zamków. Lepiej ich unikać, gdyż potrzebne są wtedy dodatkowe wizyty, a czasem może to wpływać niekorzystnie na długość leczenia. Po każdej aktywacji aparatu może pojawić się większa wrażliwość na nagryzanie niż zwykle. Jest to normalne i mija dość szybko. Niektórzy pacjenci jednak niepokoją się, że nic ich nie boli. Odczuwanie bólu jest kwestią indywidualną i nie ma wpływu na szybkość przesuwania zębów. Pacjenci mogą również zaobserwować w trakcie leczenia większą ruchomość zębów – to również jest normalne, wręcz pożądane. Rozciągające się więzadła utrzymujące zęby w zębodołach po zdjęciu aparatu wrócą do wcześniejszej długości i uczucie rozchwiania stopniowo minie. W razie jakichkolwiek awarii aparatu, trzeba jak najszybciej zgłosić problem np. telefonicznie i udać się do gabinetu w celu naprawy.

Najczęstszym pytaniem zadawanym przez pacjentów jest: „kiedy zdejmujemy aparat?”. Podczas ustalania planu leczenia, lekarz może tylko orientacyjnie określić jego długość. Lekkie wady udaje się wyleczyć szybciej, są jednak i takie, które wymagają dłuższego leczenia. Zwykle trwa ono ok. 2 lat, czyli 22-24 wizyty kontrolne.

Czynników wpływających na długość leczenia jest wiele. Najważniejszym jest regularność wizyt kontrolnych. Powinny się odbywać co 4-6 tygodni. Omijanie tych wizyt w oczywisty sposób wpływa na czas zakończenia leczenia. Działanie każdego aparatu musi być okresowo kontrolowane przez lekarza. Aparaty stale wymagają kontroli ze względu na konieczność wymiany pewnych elementów, takich jak łuki, gumeczki, łańcuszki, sprężynki itp. Niebaatelne znaczenie ma też kontrola higieny jamy ustnej i zapobieganie próchnicy oraz chorobom dziąseł. Kolejnym niekorzystnym czynnikiem są awarie aparatu. Zgłaszane natychmiast, najczęśniej nie mają żadnego znaczenia, ale lekceważone przez pacjentów mogą wstrzymywać leczenie albo wręcz je utrudniać. Dlatego zawsze w razie wątpliwości warto do nas zadzwonić. Wiek pacjenta również ma znaczenie. U pacjentów młodszych kości są bardziej elastyczne, mniej zmineralizowane. Dzięki temu łatwiej przesuwają się zęby. Dlatego proponowany plan leczenia różni się czasem u pacjentów z tą samą wadą, ale w różnym wieku.

Podczas wizyty poprzedzającej zdjęcie aparatu, pobiera się wyciski do przygotowania łuków retencyjnych. Ważne jest, aby zęby przed zdjęciem aparatu były idealnie oczyszczone z osadu i kamienia – zmniejsza to ryzyko odklejania się łuków. Po osuszeniu i wytrawieniu zębów, łuki retencyjne przyklejane są podobnie jak zamki. Czasem nie można przykleić łuku retencyjnego, dotyczy to głównie górnych zębów, wtedy technik w laboratorium wykonuje płytkę retencyjną, którą pacjent musi nosić ok. 12 godzin na dobę. Po zdjęciu zamków specjalnymi wiertłami zdejmuje się klej, a następnie poleruje zęby. Cały zabieg nie powoduje uszkodzenia szkliwa.

Faza retencji jest bardzo ważną częścią leczenia ortodontycznego i wymaga wizyt kontrolnych, zwykle raz do roku. W razie jakichkolwiek awarii, np. wykruszenia kleju przy łuku retencyjnym, zniszczenia lub zgubienia płytki retencyjnej, należy natychmiast zgłosić się do gabinetu w celu naprawy. Zaniedbanie tej fazy leczenia może być przyczyną nawrotu wady. Pacjenci często pytają, jak długo trzeba nosić retencję. Odpowiedź jest trudna, gdyż nie jesteśmy w stanie przewidzieć, którzy pacjenci będą mieli tendencje do nawrotu i w jakim stopniu może się to stać. Dlatego namawiamy do jak najdłuższego noszenia łuków, tym bardziej, że pacjenci szybko się do nich przyzwyczajają, a awarie zdarzają się rzadko. Łuki retencyjne nie są przeszkodą w leczeniu zębów, na czas leczenia można je zdjąć, a potem ponownie przykleić.

Jak już wiemy, zdjęcie aparatu to nie koniec leczenia. Konieczna jest jeszcze retencja. Nie przeszkadza ona w zjawisku zwanym „dojrzewanie zgryzu”. Polega ono na dokładniejszym i ściślejszym dopasowaniu do siebie łuków zębowych. Trwa na ogół kilka miesięcy, nie jest „widoczna”, ale pacjent czuje, że po pewnym czasie zęby „układają się” lepiej, bez wpływu na estetykę. Gdy po 3-4 tygodniach od zdjęcia aparatu zmniejszy się obrzęk dziąseł warto pomyśleć o wybielaniu zębów. Dzięki temu zęby wyglądają jeszcze piękniej. Wtedy też jest czas na wykonanie koron lub licówek, o ile istnieje taka potrzeba. Jeśli brzegi zębów są nierówne, co zdarza się często przy stłoczonych wcześniej zębach, lekarz wykonuje konturowanie. Zabieg ten polega na wyrównaniu brzegów zębów specjalnymi krążkami. Jest to bezbolesne, a efekt estetyczny się poprawia.